Vào những năm 60 ở miền Bắc, không khí lao động dựng xây chủ nghĩa xã hội hết sức tưng bừng náo nhiệt. Vùng Tây Bắc - nơi chiến trường Điện Biên Phủ năm xưa đã được người miền xuôi lên khai phá... Chế Lan Viên viết Tiếng hát con tàu bắt đầu từ cảm hứng hiện thực ấy.
Đại thi hào Nguyễn Du đã từng cho Thúy Kiều nhớ về Kim Trọng trước khi nhớ về cha mẹ khi nàng ở lầu Ngưng Bích. Như vậy, trong tình cảm thông thường người ta sẽ hoàn toàn không trách Chế Lan Viên nếu ông đặt nỗi nhớ em lên đầu tiên. Đặt nỗi nhớ em, người yêu da diết nhất của mình xuống cuối cùng có lẽ là một thủ pháp nghệ thuật đặc sắc của tác giả
1. Giới thiệu về tác giả và tác phẩm - Chế Lan Viên là nhà thơ lớn của nền thơ hiện đại Việt Nam. Con đường thơ của Chế Lan Viên đi qua hơn nửa thế kỉ sáng tạo với nhiều tìm tòi, trăn trở, nhiều biến đổi và bước ngoặt. Thơ Chế Lan Viên trước cách mạng là sự chối từ cuộc đời, tìm về thế giới của "điêu tàn", kinh dị
I. Rút trong tập Ánh sáng và phù sa (1960), Tiếng hát con tàu lấy sự kiện cuộc vận động nhân dân miền xuôi lên xây dựng Tây Bắc làm điểm xuất phát khơi gợi cảm hứng, từ đó gọi về trong tâm hồn nhà thơ những tình cảm thắm thiết, những kỉ niệm sâu nặng đối với đất nước và nhân dân. Cuối cùng chuyển thành lời mời gọi lên đường.
Chế Lan Viên là nhà thơ lãng mạn nổi tiếng trong phong trào Thơ mới. Nếu trước Cách mạng, tác giả đã từng viết: Với tôi tất cả đều vô nghĩa Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau và ông đã từng mong có được một "tỉnh cầu giá lạnh" để ẩn thân trốn tránh mọi đau khổ, thì sau cách mạng, trong sự đổi mới của đất nước, của nhân dân
Bài thơ bố cục theo diễn biến tâm trạng với ba nấc chính của tiếng hát con tàu. Khúc hát 1: Trăn trở (Khổ 1-2) Giọng thơ vừa day dứt, vừa giục giã. Tác giả dùng thủ pháp phân thân (tách đôi minh ra) bằng cách tự vấn qua hàng loạt những câu hỏi và những câu trả lời. Những câu hỏi thì riết róng tăng cấp: Anh đi chăng? Anh có nghe? Sao chửa ra đi?...
Chế Lan Viên (1920 - 1989) tên thật là Phan Ngọc Hoan, quê ở Cam An, Cam Lộ (Quảng Trị), nổi tiếng từ phong trào Thơ mới, và là một trong những nhà thơ hàng đầu của thơ ca sau Cách mạng tháng Tám. Thơ Chế Lan Viên mang vẻ đẹp trí tuệ, song không tách rời tình cảm và gắn bó với con người
Các ý chính: 1. Giới thiệu về tác giả và tác phẩm Đất nước là một bài thơ hay và tiêu biểu cho thơ Nguyễn Đình Thi và thơ kháng chiến chống thực dân Pháp. Bài thơ được sáng tác trong một khoảng thời gian khá dài (1948 - 1955), nghĩa là trải dài suốt cả cuộc kháng chiến chống Pháp, từ những ngày đầu gian khổ cho đến khi chiến thắng.
Các ý chính: 1. Giới thiệu xuất xứ đoạn trích: Đất nước là một sáng tác tiêu biểu của Nguyễn Đình Thi trong kháng chiến chống thực dân Pháp. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là cảm hứng về quê hương đất nước. Đoạn trích là phần mở đẩu của bài thơ Đất nước (1948 - 1955).
1. Những điểm chính cần phân tích: - Thơ Nguyễn Đình Thi có bản sắc riêng, có những tìm tòi về hình ảnh và ngôn ngữ, giàu cảm xúc khi viết về đất nước trong chiến tranh. - Đất nước là một trong những bài thơ hay nhất của Nguyễn Đình Thi.
