Tỏ tình cũng khéo mà chối từ cũng hay. Đọc ca dao, ta nhận ra rất rõ sự ý nhị đó của người xưa. Lời tỏ tình nào hay hơn việc mượn cớ xin lại cái áo bỏ quên, qua lời của mận và đào, qua cái hồ bán nguyệt anh xây cho nàng rửa chân.
Các cụ xưa cũng rất đa tình. Minh chứng cho điều đó chính là văn học dân gian. Biết bao câu hát ghẹo, hát trao duyên, bao câu chuyện tình yêu đẹp như mơ, những chàng trai si tình Trương Chi, Từ Thức.
Đa cảm và giàu tình cảm, con người việt Nam yêu thương hết thảy những người, những vật của quê hương mình. Và khi đi xa, tình yêu ấy biến thành nỗi nhớ. Lúc da diết, khắc khoải. Lúc đau đáu thiết tha. Lúc giản dị chân chất.
Đẹp là trăng, gợi cảm là trăng, hữu tình cũng là trăng. Tất cả được biểu đạt một cách hài hoà làm lòng người xốn xang qua câu ca dao: "Hỡi cô tát nước bên đàng Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?"
Khi lớn lên, không biết tôi đã thuộc tự bao giờ câu ca dao: Hỡi cô tát nước bên đàng, Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi? Tôi đọc lên và câm thấy nó hay, nhưng không biết hay ở chỗ nào!
Tình cảm vợ chồng, lòng chung thuỷ keo sơn gắn bó là một đề tài lớn trong ca dao dân ca. Ca ngợi điều đó đồng thời ca dao cũng phê phán thói ăn ở phụ bạc, có mới nới cũ, quên những cơ cực bần hàn. Bài ca dao gợi lên một hình ảnh đầy lam lũ và nhắn nhủ mọi người chớ quên.
Bài ca dao Gió đưa cành trúc la đà là một bức tranh tuyệt đẹp tả cành mùa thu vào buổi sáng sớm nơi kinh thành Thăng Long. Mỗi câu thơ là một cảnh đẹp được chấm phá qua ngòi bút đặc sắc của các tác giả dân gian nhằm ca ngợi cảnh đẹp quê hương:
Ca dao, dân ca phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người xưa. Trong đó đề tài miêu tả cảnh đẹp đất nước chiếm một mảng khá lớn. Mỗi bài ca dao nói về cảnh đẹp là một bức tranh phong cảnh tuyệt vời, ẩn chứa lòng tự hào, tình cảm gắn bó thiết tha, sâu nặng với quê hương, xứ sở.
Bên cạnh những câu ca dao trữ tình đằm thắm ca ngợi tình cảm gia đình, bè bạn còn có vô số những câu ca dao ca ngợi quê hương đất nước. Cánh cò bay lả bay la, nương dâu xanh ngắt một màu, Đồng Tháp Mười cò bay thẳng cánh...
Trong văn học dân gian Việt Nam, đặc biệt là trong ca dao dân ca ta bắt gặp hình ảnh con cò rất nhiều. Con cò bay lả trên cánh đồng quê gợi cuộc sống yên ả, thanh bình, cánh cò bay chấp chới trong lời ru ầu ơ mỗi trưa hè.
